Zapewnienie odpowiednich warunków pracy jest rzeczą niezwykle istotną. Wpływa to bowiem na zadowolenie pracowników, co przyczynia się do osiągania przez nich lepszych wyników. Każdy z nas pragnie dobrze czuć się w swoim miejscu pracy, gdyż spędzamy w niej bardzo dużo czasu. Praca jest częścią naszego życia, a o nie trzeba dbać w każdym jego aspekcie.
Specyficznym miejscem pracy, o którym należy tutaj wspomnieć jest hala produkcyjna. Jest to praca niezwykle ciężka, dlatego też wymaga szczególnej dbałości o zapewnienie jak najlepszych warunków funkcjonowania znajdujących się tam pracowników. Ważnym elementem wpływającym na jakość pracy na hali produkcyjnej, jest odpowiednie oświetlenie.
Dlaczego oświetlenie hali produkcyjnej jest ważne?
Warto podkreślić w tym względzie, że oświetlenie w sposób bezpośredni wpływa na prawidłowe funkcjonowanie każdej hali produkcyjnej. Nieprawidłowo przeprowadzone i rozmieszczone światło może przyczynić się do powstania poważnych konsekwencji. Wymienić tutaj można istotne pogorszenie samopoczucia pracujących tam osób, odbijającego się negatywnie na wydajność ich pracy, a także tak poważne kwestie jak niebezpieczeństwo wystąpienia wypadku.
W związku z tym wybór odpowiednich parametrów oświetlenia hali produkcyjnej, nie należy tylko do dobrej woli zarządzającego określoną działalnością. Kwestia ta została uregulowana przez Polski Komitet Normalizacyjny. Wymienić tutaj można w szczególności takie normy jak:
- PN-EN 12464-1:2012 – Światło i oświetlenie, Oświetlenie miejsc pracy, Część 1 – Miejsca pracy we wnętrzach;
- PN-84/E-02033 – Oświetlenie miejsc światłem elektrycznym.
Ponadto zawarto to także w przepisach prawnych, a mianowicie w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jednolity DzU 2003, nr 169, poz 1650).
Warunki właściwego oświetlenia stanowiska pracy
Podkreślić należy fakt, iż każda hala produkcyjna podzielona jest na kilka grup stanowisk wykonujących pracę o różnym przeznaczeniu. Każda z tych kategorii potrzebuje spełnieni różnych wymagań i parametrów oświetleniowych. O właściwym oświetleniu na pojedynczym stanowisku pracy mówimy wówczas gdy, osoba wykonująca pracę ma zdolność do rozróżniania szczegółów, a ponadto szybkiej reakcji i spostrzegania. Ponadto praca nie przyczynia się do powstania poczucia zmęczenia wzroku oraz dyskomfortu, a co najważniejsze oświetlenie to zapewnia bezpieczeństwo wykonywanej pracy.
Dla spełnienia wymienionych wyżej warunków konieczne jest uwzględnienie kwestii natężenia oświetlenia, w taki sposób aby dostosowane ono było do rodzaju wykonywanej pracy. Ponadto obszar roboczy powinien być oświetlony w sposób równomierny, a także nie powinien zawierać elementu mającego szkodliwe działanie dla wzroku pracownika. Odpowiednie oświetlenie stanowisk pracy osiągnąć można z wykorzystaniem światła dziennego, sztucznego albo przez kombinację obydwu.
Rodzaje oświetlenia
Wyróżnić można trzy zasadnicze rodzaje oświetlenia, a mianowicie oświetlenie ogólne, miejscowe, a także złożone. Pierwsze z wymienionych jest to rodzaj oświetlenia równomiernie rozłożonego dla całego pomieszczenia. Podkreślić należy, że jest ono najkorzystniejsze dla wzroku człowieka, ale jednocześnie najmniej ekonomiczne. Oświetlenie miejscowe dotyczy zapewnienia odpowiednich warunków oświetleniowych dla przedmiotu wykonywanej pracy wzrokowej, przy uwzględnieniu szczególnych wymagań w tym zakresie, na przykład dokładniejszej widoczności poszczególnych części. Ostatnie z wymienionych stanowi kombinację powyżej opisanych.
Stworzenie odpowiednich warunków oświetlenia ogólnego powiązane jest z wymaganiami, które dotyczą prawidłowych parametrów, takich jak: iluminacja, kontrast oraz rozmiar kątowy najdrobniejszego szczegółu, który ma być dostrzeżony. Najbardziej korzystne dla wzroku ludzkiego jest światło naturalne, dysponujące barwą zbliżoną do barwy jasnożółtej. Oświetlenie ogólne uzależnione jest przede wszystkim od stanowiska pracy. Każde pomieszczenie ma różne wymagania co do ilości potrzebnego światła.
W przypadku dużych hal produkcyjnych warto wykorzystać oprawy szerokostrumieniowe, a w odniesieniu do hal do 6 metrów korzystna jest wąskostrumieniowe rozmieszczenie światła. W obszarach wyższych niż 6 metrów zapewne sprawdzą się żarówki charakteryzujące się dużą intensywnością, czyli lampy metalohalogenowe albo wysokoprężne lampy sodowe.
W przypadku oświetlenia stanowiska pracy, które związane jest z dużym skupieniem na szczegółach, a także prowadzeniem dużej kontroli, niezbędna jest duża intensywność światła. Wymaga to wykorzystania dodatkowych opraw oświetleniowych, które będą stanowiły uzupełnienie dla oświetlenia ogólnego. Powinno to być dobrane w takich sposób, aby nie powstawały zakłócające odbicia w poszczególnych przedmiotach, które poddawane są obróbce technicznej.
Ważną kwestią jest także to, aby różnego rodzaju oprawy oświetleniowe stanowisk pracy były w sposób odpowiedni zabezpieczone przed negatywnym działaniem różnego rodzaju pyłów. Oprawy takie powinny mieć zapewnioną ochronę obudowy minimum na poziomie IP 50, a także powinny ograniczać rozgrzewanie obszaru opraw. Przeznaczone są one do miejsc, w których pojawia się duża ilość płynów. W przypadku lokalizacji, w których może powstać niebezpieczeństwo wybuchu oprawy powinny być zaopatrzone w symbol ‘EX’ znajdujący się w kółku.
Podsumowując podkreślić należy fakt, że choć same przepisy są bardzo wymagające i precyzyjne co do projektowania oświetlenia w hali produkcyjnej, to już sposób ich spełnienia pozostawiony jest w gestii zarządzających przedsiębiorstwem. Każda organizacja, w swoim działaniu musi uwzględniać przede wszystkim zasadę racjonalizacji kosztów. Hale produkcyjne pracują najczęściej w systemach ciągłych, w związku z tym koszt oświetlenia stanowi istotną pozycję w ich budżecie.
W związku z tym poszukiwanie rozwiązań, które spełniają rygorystyczne normy, zapewniają komfort i bezpieczeństwo pracownikom, a także spełniają zasadę racjonalizacji kosztów stanowi bardzo istotną sprawą dla każdego przedsiębiorstwa produkcyjnego.